SPORDA YETENEK KAVRAMI

 

ÖZLEM MUTLUBAŞ

 

 

Yetenek kavramı son zamanlarda özelikle pisikoloji pedagoji ve sosyoloji gibi bilim dalları taralından sıkça ele alınan ve tartışılan bir kavramdır. Spor bilimi sözlüğü, yeteneği şöyle ta­nımlamakladır; Belli bir alanda normalin üzerinde, ancak henüz tam olarak gelişmemiş özel­likler bütünü ve buna sahip kişidir. Zeka kavramıyla sıkı sıkıya bağlıdır. Spor bilimi sosyal ya­pı, antrenman organizasyonu ve özellikle pisikolojik şartları göz önünde bulundurularak sporda yeteneği inceler.

Yetenek seçimi ve eğitimi alanında yapılan çalışmaların spor pratiği yönünden yararlarını şu başlıklar altında toplamak mümkündür.

*  Kişilerin daha kısa zamanda istenilen yüksek performansa ulaşmasını sağlar.

*  Üstün yetenekli-sporcularda çalışan antrenörün çalışma etkinliği artar.

*  Yüksek performansa erişmek isteyen sporcuların sayısını ve rekabetini arttırır. Sonuçta daha güçlü kadrolar oluşturulur.

*  Sporcunun kendine güveni artar. Çünkü bu sporcu bilimsel seçim süreciyle yetişmemiş sporculardan daha iyi durumda olduğunu görmektedir.

*  Sporcuları seçen bilim adamları sporcuları çalışmalarını gözleyerek onlardaki istenmedik sapmaları zamanında belirleyerek gerekli önlemlerin alınmasını sağlar.

*  Bu ilgi sporcuları motive eder.

 

YETENEK TÜRLERİ

Hareketsel yeteneğin oluşmasının şartları daha yakından incelendiğinde şu üç görüş dikkati çekmektedir.

 

STATİK YETENEK KAVRAMI :

Bu görüş, sportif başarının, büyük ölçüde kalıtımla belirlendiğini, gelişmesinin ise bezlerinin gelişmesine bağlı olduğunu savunur

Bu noktada dikkatlerinizi Zackiorskii'nin yaptığı bir araştırma üzerine çekmek istiyorum. Bu araştırmanın sonuçlarına göre;

*     Mükemmel sporcuların yaklaşık % 50'sinin çocukları da üstün sportif yeteneklere sa­hiptir. Ancak Dunun aynı spor dalında olması gerekmemekledir.

*     Yalnızca motorik özellikler (örneğin; sürat) kalıtım yoluyla geçebilir.

*     Tek yumurta, ikizleri, birçok alanda çift yumurta ikizlerinden daha büyük bir uyum (konkordans) göstermekledir.

*     Başarı gelişiminin üst sınırları yine kalıtımla belirlenmektedir.

Ancak bu etkinin sınırı olduğunu ve ileri ki başarıların büyük ölçüde vücudun gelişme sü­recinde onu etkileyen çevrenin dış faktörlere bağlı olduğunu belirtmek gerekir. Ayrıca büyüme çağındaki çocuklara ve gençlere sunulan öğrenim imkanları da onların daha sonraki başarıla­rını etkileyecektir. Bazı hareket deneyimlerinin kazanılması sensomotorik sistemin gelişimi, sürekli bir başarı artımı için gereklidir.

 

ÖĞRENİM TEORİSİYLE İLGİLİ YETENEK ANLAYIŞI :

Öğrenim teorisiyle ilgili yetenek anlayışı fizyolog J.P.Pawlow ve davranış psikolojisinin ku­rucusu J, B. VVatson'un öğretilerine dayanmaktadır. Bu görüşe göre; insan hareketleri, duyu organları, sinir sistemi ve kaslar arasındaki fizyolojik ilişkilerin güçlenmesiyle amaca yönelik bir koordinasyon olarak ortaya çıkar. Birçok kez tekrarlanmış olan hareketlerin otomatikleşme­si sağlanır. Bu teoriye göre sportif yetenek, belli bir sırada verilen uyaranlar sonucu oluşan şartlı reflekslere bağlı olarak gelişir.

 

DİNAMİK YETENEK ANLAYIŞI ;

Dinamik yetenek anlayışını benimseyenler, spor yeteneğinin katılımsal özellikler ile çevre şartlarının sıkı ilişkisine dayandığı görüşünü savunurlar. Bu sebeple; yeten ek, doğ ustan garan­tilenmiş olarak kabul edilmelidir. Çünkü bir yeteneği belirleyen bileşenler gelişebileceği gibi gelişmeyebilirde. Yetenek, sporcunun başarısında kendini gösterir, ama başarıyla eş anlamlı değildir.

Bir yandan, motorik ve ruhsal gelişmeye,kalıtımsal özelliklere, iç salgı bezlerinin gelişme­sine ve diğer yandan da çevre ve toplum şartlarına bağlı olduğu söylenebilir. Bu nedenle ye­tenek kavramı kaldım konusu olarak değil, toplumsal, moral ve pedagojik yönlerden ele alın-

 

YETENEKLİ SPORCUNUN ÖZELLİKLERİ :

Bir sporcunu yetenekli olup olmadığının belirlenmesinde en büyük sorun ön teşhisi yapa­bilmektir. Yetenekli bir sporcu bu açıdan incelendiğinde daha az yetenekli bir sporcudan şu özelliklerle ayrılır.

*    Antrenmanda daha başarılıdır.

*     Aynı kapsam ve büyüklükteki antrenman uyaranlarında büyük başarı elde eder.

*     Antrenmanda verilen yeni uyaranlara daha çabuk uyum sağlar.

*    Daha çabuk öğrenir (Örneğin; hareketin akışını, teknik bilgileri).

*    Daha önce edindiği deneyimleri yaratıcı bir şekilde başarısını arttırmak için kullanılır.

*     Kendilerine verilen zor görevleri bile başarıyla yerine getirir ve sorunları yaratıcı ve ori­jinal bir biçimde çözer.

*     Performansının gittikçe yükselmesi onun tipik özelliğidir.

*    Yetenekli bir sporcu, kendini tam anlamıyla spora eder, çalışkan ve hırslıdır, sistematik şekilde çalışır.

*    Gerginlikte (Stres altında) bile gerçekçi,doğru değerlendirme yapabilir.

*     Riski göze alabilir.

*     Başarısızlıklar karşısında gücünü kaybetmez, bunu bir motivasyon gerekçesi yapabilir.

Bir yeteneğin bu özellikleri teker teker ele alındığında Bütünlüklerinden birşey kaybetmez­ler, her biri yetenek kavramını en iyi şekilde anlatabilmek için seçilmiş kavramlardır. Bu kav­ramların oluşturduğu yapının ağırlık noktası, spor dalına göre farklılıklar göstermekledir.

Spor biliminde yetenek konusunda yapılan çalışmaları üç başlık altında toplamak müm­kündür. Bunlar:

1- Yeteneğin seçimi (aranması),

2-  Yeteneğin yönlendirilmesi,

3-  Yeteneğin eğitimi. Bu kavramları şöyle açıklayabiliriz;

 

YETENEK SEÇİMİ :

Yetenek seçiminde başlıca iki yöntem uygulanır. Bunlar Doğal Seçim ve Bilimsel Seçimdir

Doğal Seçim :    

Bu seçimde kişi ya tesadüfen seçtiği spor dalına katılır, ya da başka bir spor dalında ba­şarılı olamayacağını anlayarak dal değiştirmesi şeklinde antrenörün ya da öğretmenin karşı­sına gelir. Böyle bir seçimde performans gelişimi yavaş olur, çünkü büyük bir olasılıkla ideal spor dalı seçilmemiştir.

Bilimsel Seçim :

Spor bilim adamlarının yardımıyla yapılan bilimsel testlere yetenekli kişilerin kendilerine en uygun spor dalına yöneltilmesini sağlar.

 

YETENEK SEÇİMİNDE ÖLÇÜT KULLANIMI :

Yetenek seçimi ve yönlendirmesi, yüksek performansa yönelik spor anlayışı için söz ko­nusudur. Bu seçim çalışmalarında sporcuların özel biyolojik profilleri kadar psikolojik özellik­leri de önemlidir. Yetenek seçimi için bu nedenle objektif ölçüler kullanılır. Yetenek seçiminde değişik önkoşullar aranmakta, eğitiminde verimi belirleyen değişik faktörlere başvurulmakta­dır. Sporda yetenek kavramının belirlenmesinde etkili olan faktörler şunlardır;

-  Konstitüsyonel özellikler (Sağlık durumu, Antrepomettik özellikler gibi)

-  Kondisyonel motorik özellikler,

- Teknomotorik özellikler,

- Öğrenme yeteneği,

- Verimliliğe hazır olma durumu (Psikolojik önkoşul),

-  Bilişsel  özellikler ya da yetenekler,

-  Duygusal  özellikler,

-  Sosyal faktörler.

 

YETENEK SEÇİMİNİN AŞAMALARI :

Etkili bir yetenek seçimi üç aşamada gerçekleştirilebilir. Bunlardan ilkini "ön seçim" olarak kabul edebiliriz. Ön seçimde ekonomik bir uygulama yöntemi kullanarak mümkün oldukça çok sayıda çocuk ve genç bu süreçten birçok kez geçirilmeli Yetenek seçiminde unutulmaması gereken ilke, ölçümlerin bir kere değil, birçok kez yapılmasından sonra sonuçlandırılması ve karara bağlanmasıdır.

Aşağıdaki tabloda ön seçim - ara seçim - son seçim içeriklerine örnek olarak da Artistik Cimnastik ve sportif oyunlar verilmiştir.

 

 

 

 

YETENEĞİN YÖNLENDİRİLMESİ :

Yeteneğin seçimi, yönlendirilmesi ve eğitimi süreçlerini belirli kurallara bağlayan modeller oluşturulmuştur. Uygulanan modelleri tanımak amacıyla yaptığımız literatür taramasında, ül­kelerin yönetim tarzlarıyla bu modellerin yapısı arasında mantıklı ilişkiler olduğu görülmektedir.

Aslında bu konunun öncülüğünü doğu Avrupa ülkelerinin yaptığı bilinmektedir. Spor bili­minde ve pratiğindeki tartışılmaz yerine rağmen ABD'cle yetenek seçimi bilinmeyen bir bilim dalıdır.

Almanya Modeli :

1978-79 öğretim yılından beri Kaiserslautem'de Heinrich Heine Devlet Lisesi (HHG],"ye­tenek geliştirme sınıflan" projesinde, gençlikte elit sporcu yetiştirme amacı ile görevlendirilmiş­tir. Bu okulun amacı; "hiçbir zaman hızlı bir şekilde öğrencileri yüksek bir sportif performansa eriştirmek değil, aksine öğretimle birlikte, sosyal ve spor gelişimi de dengeli şekilde götürül­mektedir" şeklinde belirlenmiştir.                                                              

Performans, gencin okul başarısına ve uyumlu gelişimine engel olmamalı aksine birbirini tamamlamalıdır felsefesi esas alınmıştır.

TTA 1985'de Bastad (Güney İsveç)'da, İsveç'in en iyi genç tenisçilerini belirli bir kuruluşta okutup, spor yapmasını daha doğrusu profesyonel tenisçi olarak hazırlamak amacıyla açılmış­tır. Bu kurumda, üst düzeyde tenisçi antrenmanlarının yanı sıra, lise olgunluk (Abitur) sınavı­na hazırlayan bir düzenleme söz konusudur.

Belirli şartlara sahip kişiler bu okula girebilir. Şartlardan bir İsveç'in ilk 8 tenisçisi arasına girmektir. Tenisçiler üst düzeyde ten gün üç saat antrenman yapabilmektedir.

YETENEĞİN EĞİTİMİ:

Yetenek kabul edilen kişinin eğitimi deyiminden; daha sonra erişmesi beklenen yüksek ve­rime ulaşabilmesi için, antrenmana dahil olan bütün bu Önlemlerin uygulanması anlaşılır. Yal­nız antrenmanlarla ilgili önlemleri almış olmak yeterli değildir. Aynı zamanda henüz gelişimi devam eden çocuğun genel ve çok yönlü gelişmesini göz ardı etmeyecek bir uygulama içinde olunması gerekir

Antrenörlerden Beklenenler:

*     Başarılı bir antrenör, kazanıp kaybetmek kaygılarından çok sporcuların yararına yatırım yapan antrenördür. Aşağıda bu doğrultuda düşünülmüş bazı görüşleri sıralamak gere­kirse;

*     Çocukların ve gençlerin zamanları, enerji ve hevesleri konusundaki isteklerinizde man­tıklı olun. Onların ilgilendiği başka alanlar da olabilir.

*     Çocuklar eğlendikleri, zevk aldıkları için spor yaparlar, oyun oynarlar, kazanmak bu işin bir parçasıdır. Çocuklara hata yaptığı ya da yarışı kaybettiği için bağırmayın, onları kü­çük düşürmeyin.

*     Antrenörlük alanındaki bilgilerinizi yenileme konusunda gösterdiğiniz gayreti, çocukla­rın büyümesi ve gelişmesi alanındaki bilgileri elde etmek için gösteriniz.

*     Sporcularınızın yaş,boy, kilo kondisyonel ve koordinatif yetenekleri ile sağlık durumla­rını sürekli takip edin ve onları bu özelliklerine göre gruplandırın.

*     Antrenman sürelerinin hesaplanmasında ve peri yollanmasında çocukların olgunluk düzeylerini ve yarışma takvimlerini göz önünde bulundurun.

*     Hep yetenekli sporcularla çalışmayı düşünmeyin. Az yetenekli olanlara karşı da duyarlı olun.

*     Malzeme ve tesislerin sporcuların yaş ve yeteneklerine uygun olmasını, buralarda be­lirli güvenlik standartlarının alınmasını sağlayın.

*     Sakatlanmış bir sporcunun tekrar hazır olup olmadığını saptamak için doktorun görü­şünü alın.

*     Sporcularınıza kuralların herkes için aynı uygulanacağını ve dürüstlük içerisinde (fair play) mücadeleyi öğretin.

 

Öğretmenlerden beklenenler:

*     Çocukların ve gençlerin değişik spor dallarında temel yeteneklerini geliştirme konusun­da destekleyin. Gelişim çağında erken branşlaşmada aşırılığa izin vermeyin.

*     Çocukların yeteneğini geliştirme konusundaki gayretlerini en iyi davranışlarını övgüyle ödüllendirin.

*     Yetenek geliştirmenin ve serbest zaman değerlendirme faaliyeti olarak spor yapmayı öğrenmenin katı yarışma programlarını yürütme kadar önemli olduğunu unutmayın.

*     Çocukları yarışmalara hazırlarken önce gerekli yetenekler ve bunların gelişmişlik dü­zeyi hakkında onlara bilgi verin, başarısızlık ya da yetersizlik halinde hayal kırıklığı yaşanmasın.

*     Çocukların gelişmesi ile antrenörlük ilkeleri arasında doğru ve tam kararlı hale gelin.

*     Çocuktan beklenenler (okul, ailesi ve kendi beklentileri) ile sizin ondan beklediklerini­zin çocuğun kapasitesine uygun olması gerektiğini unutmayın.

*     Çocukların televizyonda izlediği profesyonel sporcuların yaptığı ile kendi yaptığı spor arasındaki farkı anlamalarında yardımcı olun (onların yaptıkları işten para kazandıkları, bunun içinde eğlendirici olmak zorunda oldukları gibi ayrıntılara girilebilir). Yeteneklerin eğitiminde başlangıçta (takım oyunlarında) daha çok mini oyunlar seçilmelidir.

 

Ana - Babalardan beklenenler:

*     İsteksiz bir çocuğu spor yapmaya zorlamayın. O sizin hırslarınızı tatmin için spor yap­mamalı. Çocuklar ve gençler organize (düzenli - planlı) sporla kendi zevkleri için ilgile­nirler.

*     Çocuğun her zaman kurallara uyarak spor yapmasını destekleyin.

*     Çocuğunuza çabanın ve takım ruhunun en az birincilik kadar önemli olduğunu, her tür­lü sonucun normal kabullenilmesi gerektiğini öğretin.

*     Çocuğu hata yapmasını ve yenilgisini öncelikle siz normal karşılayın.

*     Çocuk en iyi doğru örneklerle öğrenir. Kendi grubundaki ve rakip gruptakilerden iyi olanları alkışlayın, takdir edin.

*     Hakemlerin kararını, hele hele dürüstlüklerini kesinlikle herkesin içinde yargılamayın.

*     Antrenörlerin önemini ve değerini anlayın. Onlar zamanlarını ve bilgi birikimlerini sizin çocuğunuza yol göstermek için harcarlar.

*     Rakibin ana ve babalarıyla arkadaşlıklar kurarak çocuğunuza iyi örnek oluşturun.

*     Çocuğunuzun çaba ve gelişmesini takdir edin ve övün.

 

Hakemlerden Beklenenleri

*    Kuralları ve yorumları çocukların düzeylerine göre ayarlayın.

*    Çok fazla düdük çalarak onların zevk almalarına engel olmayın.

*     Saha içindeki ve dışındaki davranışlarınızla çocuklara iyi bir örnek olun.

*    Eğer bir övgü hak edilmiş ise, her iki takım ya da grubun sporcularına birden iyi per­formans nedeniyle övgünüzü yapın.

*     Kararlarınızda tutarlı ve objektif olun.

*     Dürüstlüğün (fair-play'in) yerleşmesini sağlayacak davranışlar sergileyin.

*     Spordan zevk alarak katılımı artırıcı kural değişikliklerini yetkililere önerin.

*     Hakemlik kurallarındaki değişiklikleri izleyin.

*     Gençlerin ve çocukların büyümeleri ve gelişmeleri konusundaki bilgileri takip etmeye gayret gösterin.

 

Seyircilere düşen görevler:

*      Çocuklar planlı spor organizasyonlarını öncelikle eğlenmek için, sonra özgüvenlerini kazanmak ve kendilerini kanıtlamak için yaparlar. Onlar sizi eğlendirmek için orada de­ğillerdir, onları profesyonel sporcuları izler gibi izlemeyin.

*      Sporcuları, antrenörleri ya da hakemleri rahatsız edici davranışlar ve sözler söyleme­yin.

*      Kendi takımınızı ya da sporcularınızı olduğu kadar rakip sporcularında iyi davranışları­nı alkışlayın. Onlar olmasaydı müsabakanın yapılamayacağını unutmayın.

*      Bir yarışma sırasında hata yapan çocukla hiçbir zaman eğlenmeyin, onu azarlamayın. 

*     Her ne şekilde olursa olsun sertliği hoş görmeyin, yapanı kınayın. 

*     Hakem kararlarına saygı duyun.

            *     Yarışma kurallarına uygun davranışları destekleyin, aksine davranışları benimsemeyin.

 

Basın ve yayın kurumlarına düşen görevler:

            *     Basın ve yayın kurumlan çocuk sporuna yönelik yayınlarıyla (özellikle yetenekli ve dü­rüst davranışları haber yaparak) bu alanda katkı sağlayabilir. 

*     Yetişkinlerin yaptığı spor ile çocuk ve gençlerin spora katılımı arasındaki farkın ayrımına varın.

*     Genç sporculara aşın beklentilerle yüklenmeyin.

*     Çocukların dürüst ve başarılı çabalarını haber yaparak, kamuoyunun ilgisini çekerek ülke sporunun alt yapısının oluşmasına katkıda bulunun.

*     Eğitime yönelik olumsuzlukları eleştirin.

*     Çocuklara star sporcu muamelesi yaparak onların sosyal yönden baştan çıkmasına sebep olmayın.

*     Amatör spor ile profesyonel spor arasındaki farkı bilin ve bunu okur ve izleyicilerinize aktarın.

*     Çocuk ve gençlerin sorunlarını yayınlayın, onların spora katılımındaki engellerin aşıl­masında yardımcı olun.

 

SPORDA YETENEK SEÇİMİ VE TEMEL İLKELERİ

Üst düzeyde, yüksek sportif güce ve Başarıya ulaşmak için, yetenekli sporcuların zama­nında ve doğru biçimde seçilerek uzun süreli ve sistematik bir çalışmaya girmeleri zorunludur.

Her spor dalında antrenmanlara başlama yaşı, ilk başarılar, optimal ve en yüksek başarı yaşları, bir çok araştırmayla ortaya konmuştur. Bu nedenlerden, sporda yeteneklerin erken ve doğru seçimi, sürekli ve yüksek sportif verimlilik için büyük önem taşır.

 

YETENEK ARAŞTIRMASI VE SEÇİMİ İÇİN ÖN ŞARTLAR

Çocuk ve gençlerin bir spor dalına yakınlıkları ve yetenekleri, genel ve özel anlamda.o spor dalının antrenman uygulamaları içinde belirlenebilir. Bu nedenle,her spor dalı için çok sa­yıda düzenli antrenman grubu organize edilmelidir.

Sporcu seçiminde ve gelişiminde aşağıdaki ön şartların, her spor dalına özgü biçimde be­lirlenmesi ve belirlenen bulguların ışığında gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir.

 

1.  Antropometrik Ön şartlar: Sporcunun boyu, kilosu,vücut yapısı,vücudun ağırlık mer­kezi v.b. özellikleri.

2.  Kondisyonel Ön şartlar: Sporcunun gene! ve özel dayanıklı lığı, statik ve dinamik kuv­veti, sürat, reaksiyon yeteneği, beceri ve hareketlilik gibi özellikleri.

3.  Tekno Motorik Özellikler; Sporcunun denge yeteneği, yer mesafe ve tempo hissi, to­pa yakınlığı, ritmik ve akıcılık gibi özellikleri.

4.  Öğrenim yeteneği: Sporcunun algılama, gözlem ve analiz özellikleri.

5.  Periormans için ön şartlar: Sporcunun yüklenmelere dayanabilme özelliği, antren­man isteği, başarıya ulaşma arzusu gibi özellikleri.

6. Zihinsel (Kognitif) Yetenekler: Dikkat, motorik akıcılık (Oyun anlayışı], yaratıcılık, insiyatif kullanabilme yeteneği, taktik yetenek gibi özellikler.

7.  Sosyal Faktörler: Liderlik sorumluluk taşıma, takım anlayışı gibi Özellikler

8.  Psikolojik ön şartlar: Sağlam psikolojik yapı,müsabakaya hazır olma.strese dayana­bilme, zoru başarma isteği gibi özellikler.

Sporcu seçimi ve bu sporcuların belli dallara yönlendirilebilmesi için; her spor dalında ant­renmanlara başlama yaşının saptanması ve uygun yaştaki çocuk ve gençlerin spor alanına aktarılması gerekmektedir. Bunun için de;

1'nci Aşama: Yapılan spor dalının başlama yaşına uygun çocuklar ve gençler için antren­man yapabilme şartlan hazırlanır.

Bu gençlerin seçiminde başlangıçta belli bir spor dalına yönelik özel performans aranmaz, genel spor yeteneği değerlendirilir. Spora başlayan çocuğun uygulayacağı spor daima yakın­lığı için belli zaman dilimleri içerisinde ön, ara ve son seçim yapılır.

2'nci aşama: Bu bölümde çalışmalar, okul faaliyetlerinin yanı sıra, düzenli gelişim antrenmanlarıyla yürütülür. Belli oranda performansa yönelik antrenmana katılan sporcunun:

(1)  Seçmiş olduğu spor dalında üst düzey performansı için gerekli verimlilik parametrele­re sahip olup olmadığı saptanır.

(2)  Performansını ne kadar hızlı ve etkili yükseltebilme yeteneği ve gücü belirlenir. Yete­nekli sporcu, daha az yeteneklilere göre, performansını daha çabuk ve belirgin biçim­de yükseltir, teknik hareketleri daha çabuk öğrenir ve geliştirir. Taktik anlayışı daha iyi­dir.

(3)  Yüksek sportif verimlilik için, gerekli alt yapıya sahip olup olmadığı saptanır.

3'ncü aşama: Üst düzey antrenmanları için seçimler yapılır. En önemli seçim kriterleri ise, yetenekli sporcunun müsabakalarda ortaya koyduğu performanstır.

Özetle; Sporda yetenek seçimi ve bu yeteneklerin gelişimi, her spor dalı için süreli ve iyi programlanmış bir organizasyonu, bilimsel bulgulara dayalı bir çalışmayı gerektirmektedir.

 

Sporda Seçim ve Eğitim Süreci Modeli  

 

SPORTİF OYUNLARDA YETENEK SEÇİMİ VE TEMEL İLKELERİ

Sportif oyunlarda, yapılacak planlama iki temel noktayı kapsamalıdır;

1.  Uzun Süreli Amaçlar: Bu bölümde, uzun süreli bir planlama içerisinde okul, kulüp ve ülke sathında yapılacak genel yetenek seçimi ve gelişiminin nasıl olması gerektiği konusunda çerçeve program ve organizasyonları hazırlanır.

2.  Kısa süreli amaçlar: Yetenek seçimi kriterleri üç yetenek gelişim! için bir model oluş­turulur.

Sportif oyunlarda yetenekli sporcu seçiminin üç temel kriterden hareket ederek belirleriz;

a.  Kondisyonel ve teknik alan (Motorik spor testleri),

b. Teknik-Taktik alan (Antrenman ve müsabaka gözlemleri},

c.  Sosyo-Psikolojik alan (Genel ve branşa yönelik anket formları).

 

SONUÇ VE ÖNERİLER

1.  Kişinin spora yakınlığı ve yeteneği konusundaki görüşler, sabit ve değişmez değildir.

2.  Sportif antrenmanlar, bir sporcunun seçtiği spor dalında çok başarılı olacağını garanti

3.  Yetenekli sporcunun belirlenmesi, spor dalına özgü birçok kombine yeteneğin, motivine ve ilginin iyi talimin edilebilmesine bağlıdır.

4.  Çok sayıda yetenekli sporcunun bulunması, çok sayıda antrenman gruplarının oluştu­rulmasına bağlıdır.

5.  Yetenekli sporcunun istenilen gelişimi yapabilmesi için, normal yaşı, biyolojik yaşı, ant­renman yaşı ve antrenman kapsamı gibi faktörler dikkate alınacak, güç durumu ve gelişim şansı iyi değerlendirilmelidir.

6.  Sporcunun, spora ve spor dalına yeteneği, uzun süreli antrenman süreci içerisinde de­ğerlendirilmeli ve her antrenman devresi birbiriyle bilinçli örülmelidir.

7.  Yetenekli sporcuların gelişiminde, antrenmanlar müsabakalarla bağlanmalı. Müsabaka­lar, yeteneklerin olgunlaştığı son istasyondur.

8.  Yetenekli sporcuların seçimi ve gelişimi için genel ve her spor dalına özgü test batarya­ları geliştirilmelidir. (Motorik, Psikolojik, Tıp ve Sosyal alanda)

9.  Erken ve geç gelişen sporcu tiplerini iyi ayarlamak gerekir. Biyolojik olarak, geç gelişen bazı yetenekli sporcuların normal ve erken gelişen sporculardan daha yüksek performansa eriştikleri gözlenmiştir.

10.  Yüksek sportif verimliliğe erişmek için erken yaşta spora başlamak gerektiği bilinen bir gerçektir.Ancak, çok erken başlama ve spor dalına yönelme beraberinde problemler de getirmektedir.

(1)  Genellikle, tek yönlü yükleneler ve antrenman içerikleri sporcunun çok yönlü gelişimini engeller. Bu da, sporcunun daha fazla gelişmesini engelleyebilir.

(2)  Genç sporcuda, psikolojik antrenman durumu yaratabilir.

11.  Üst düzeyde, sportif başarıya ulaşmak için erken değil, zamanında branşlaşmaya gi­dilmelidir. Özellikle, bu prensip gelişim antrenmanları için büyük önem taşır.

12.  Her spor dalı için, spora başlama yaşı belirlenmelidir.

13.  Her spor dalı için, yetenekli sporcuları seçme ve geliştirme modeli olmalıdır.

14.  Yetenekli sporcu seçimi organizasyonunda, Aile-Okul-Kulüp işbirliği temel ön şartlardan birisidir.

 

 

 

 

Yayına Hazırlayan : Cem TOSUN